Dh’fhaodadh gur i coimhearsnachd Uibhist a’ chiad àite ann an Alba a dh’fhuilingeas ri linn crìonadh na gnàth-shìde agus èirigh ìre na mara. B’ e sin teachdaireachd lom an Oll Stiùbhart Angus ’s e bruidhinn aig symposium coimhearsnachd 2019 aig Cheòlais, “Eadar an Làn, an Lige agus an Locha”, bho 21mh gu 23mh dhen Iuchar.
Bha òraidean agus cuairtean a’ cnuasachadh an dlùth-cheangail a th’ aig Uibhist ri uisge, eadar na lìgidhean, iasgach nan lochan agus an cunnart a th’ ann an sruthladh stoirme don mhachair ìseal.
A rèir an rannsachaidh aig an Oll Stiùbhart Angus, Manaidsear Poileasaidh agus Comhairle aig SNH, ’s iad na coimhearsnachdan as motha fo chunnart ann an Alba: Uibhist, Tiriodh, Ìle agus Sanndaigh an Arcaibh. Tha suidheachadh Uibhist air a’ Chuan Shiar, cho math ri feartan a’ mhachair – maoth, ìseal, lochanach, a’ fàgail gu bheil taobh siar Uibhist fosgailte do dhoineannan mòra na h-Atlantaig. Ged a bhios coilltean mòra ceilpe (stamh) a’ dìon Uibhist o làn-neart nan luinn, tha eagal ann gun adhbhraich sruthladh stoirme agus èirigh ìre na mara lùghdachadh san èifeachd a th’ aig a’ cheilpe.
’S fhada o bha Uibhist ga dhrèineadh leis na lìgidhean, ged a tha rannsachadh mun dèidhinn fìor ghann. Tha a’ bheul-aithris ag innse dhuinn gun deach an siostam a dhealbhachadh agus a chladhadh san 18mh linn le luchd-einnseanaraidh Dùitseach. Ach leis mar a tha ìre na mara ag èirigh, tha èifeachd nan lìgidhean ga lùghdachadh leis gu bheil an ùine eadar na làin, nuair a ghabhas uisge a leigeil a-mach às an eilean, ga ghiorrachadh. Ma thig doineann mòr, le sruthladh stoirme agus uisge trom, bidh tuiltean agus call nach beag ann do choimhearsnachd an eilein.
Ann an grunn àiteachan, tha coilleagan a’ mhachaire, a bhios a’ dìon na talaimh-àitich, a’ fàs ro thana. Tha cunnart gun tèid machair Chille Pheadair a bhàthadh fon mhuir ma bhristeas am muir a-steach tro na coilleagan. Leis gu bheil roinntean mòra dhen mhachair fo ìre làn na reothairt, dh’fhaodadh gun tèid pìos mòr dhen talamh a chall. Thathar am beachd gum faodadh seo a’ tachairt ro dheireadh na linne.
A thuilleadh air an naidheachd chas seo, bha beagan fealla-dhà ann cuideachd, le poidseadh, cutadh èisg, smòcadh fheusgan agus dualchas nam ban gan cnuasachadh. Bha cuairt ann a dh’fhaicinn ligeadh Loch Druidibeag agus cuairt eile a choimhead air Rathad a’ Bhradain ann an Tobha Mòr. 
Dh’fhosgladh an symposium le aifreann ann an Eaglais Àird Choinnich agus bha seirbheis meòrachaidh ann an Eaglais Thobha. Bha Dr Aonghas Dòmhnallach na phrìomh tharraing aig a’ chuirm pìobaireachd agus tha dòigh shònraichte aige gu cluich do dh’èisteachd Ghàidhealach. Dh’ùraich e seann phort air a bheil ‘Finlay MacKenzie’, ga chluich san t-seann stoidhle Uibhisteach nach eil ann an-diugh. Dhùin an symposium le cèilidh agus Mòrag Dhòmhnallach na bean-an-taighe.
Bu mhath le Ceòlas taing mhòr a thoirt dhan fheadhainn a thàinig dhan t-symposium agus na cuirmean, iad a rinn bùth-obrach neo a thug seachad òraid, agus don luchd-maoineachaidh againn: Bòrd na Gàidhlig, Alba Chruthachail, HIE agus Comhairle nan Eilean Siar.
